Dit boek is eind 2013 verschenen.

ISBN 978-1-291-61802-0

Het Verhaal

Hasdrubal Gisco:

Hannibals dood

Over hoe Hannibal aan zijn einde kwam doen veel verhalen de ronde.

De meeste historici uit de oudheid meenden dat hij vergif nam, zoals Arrianus (Bythanica), Justinus (32.4) Eutropius (boek 4) . Nepos (Hannibal 12.5) vertelt dat hij het gif altijd bij zich had. Juvenal (Satirus) noemt een ring waarin het vergif verstopt zat. Livius (39.51) dacht dat hij er om vroeg aan een bediende, maar het wel altijd in zijn buurt hield, en het dronk terwijl hij riep: “Laat ons de Romeinen verlossen van het verlangen dat ze zo lang ervaren hebben, want ze denken dat hun geduld te zwaar wordt getest om nog langer te wachten op de dood van een oude man.”

Appianus (de Syrische oorlogen) doet ons voor komen dat het Prusias was, die onder druk van de Romeinen, Hannibal vergiftigde. Plutarchus (Leven van Flamininus) meldt dat hij mogelijk stierf na het drinken van het bloed van een stier (in die periode meende men dat dit dodelijk was) in navolging van Themistocles en Midas, maar dat ook het verhaal de ronde deed dat hij een knecht opdracht had gegeven hem te wurgen met een sjaal. Pausanias (beschrijving van Griekenland) meent dat Hannibal op een paard sprong toen Prusias zijn verzoek om hulp verwierp en met een zwaard zijn vinger verwonde waarna hij drie dagen later overleed aan de koorts die daar op volgde.

In ieder geval zijn de meeste historici uit die tijd het er over eens dat Hannibal in Libyssa (huidig Turkije) zich van het leven beroofde omdat hij op het punt stond gevangen genomen te worden. De zeven uitgangen die hij onder zijn woning had aangelegd waren allen bewaakt door de vijand (Leven van Flamininus van Plutarchus). Nepos (Hannibal 12.5) meende dat het de Romeinen waren die zijn huis omsingeld hadden. Plutarchus heeft het over soldaten van koning Prusias. Plutarchus (Leven van Flamininus) en Arrianus (Bythanica) vertellen ook over een orakel dat Hannibal verkeerd geïnterpreteerd had. Hannibal zou Libyssa met Libië verward hebben.

Ik heb deze laatste desperate daad van Hannibal als kapstok voor mijn verhaal gebruikt.

 Een lijst van de Goden die in het boek aangeroepen worden:

Hieronder een lijst van consuls tijdens de oorlog tegen Hannibal. Het valt op dat bijna een groot deel van de Romeinse consuls uit die periode de dood vonden in de strijd tegen Hannibal.

Consuls van Rome tijdens de tweede Punische oorlog:

Dictators van Rome tijdens de tweede Punische oorlog:

Hierna waren er nog maar tweemaal dictators in Rome:

Historische bronnen:

Belangrijkste geraadpleegde literatuur van historische schrijvers: Appianus, Cassius Dio, Cornelius Nepos, Plutarchus, Polyaenus, Silius Italicus (Punica), Zonaras en natuurlijk Polybius en Livius.

Hedendaagse naslagwerken over Hannibal, Scipio en Carthago:

Armies of the Carthaginian wars 265-146 BC  (Osprey)
Cannae 216 BC  (Osprey)
Carthage, les voyages d’alix (Jacques Martin & Vincent Henin)
Carthago, opkomst en ondergang van een stad (Richard Miles)
The fall of Carthage (Adrian Goldsworthy)
The First Punic War (J.F.Lazenby)
Hannibal’s War (J.F. Lazenby)
Die Karthager, Kultur und Religion einer antiken Seemacht (Sabatino Moscati)The Punic Wars (Nigel Bagnall)
Scipio Africanus (Alexander Acimovic)
Scipio Africanus, Rome’s greatest general (Richard A. Gabriel)
Zo leefden de Carthagers (Charles Picard)
Armies of the Macedonian and Punic Wars, 359 BC to 146 BC (Duncan Head)

Naslagwerken algemeen:

Ancient Athens On Five Drachmas A Day (Philip Matyszak), Ancient Rome, voyages through time (Peter Ackroyd), Ancient Rome On Five Denarii A Day (Philip Matyszak), Battles of the Greek & Roman World (John Drogo Montagu), Le Costume Antique 1,2,3 (Jacques Denoel, Jacques Martin), de Dood van Hannibal treurspel (J. Lescailje), Fighting techniques of the Ancient World (Anglim, Jestice, Rice, Rusch and Serrati), Greece and Rome at War (Peter Connolly), Oorlogsmist (Jona Lendering), diverse Osprey boeken, Paestum - Greek and Romans in Southern Italy (John Griffiths Pedley), Pompeji – geschiedenis - dagelijks leven en kunst van de bedolven stad. (Marisa Ranieri Panetta), The Roman art of war (C.M. Gilliver), Roman Conquests Italy (Ross Cowan),  (Slingshot - the journal of the society of ancients, Successors of Alexander the Great (Jeff Jonas), The Ancient City - life in Classical Athens & Rome (Connolly & Dodge), Warfare in the Classical World (John Gibson Warry, John Warry), The Western Greeks (Giovanni Pugliese, Carratelli).

Internet:

www.attalus.org

www.livius.org

www.maproom.org